ولادت امام رضا عليه السلام تقويم هجري قمري روز واقعه:11 ذي القعده سال 148 هجري قمري امام رضا عليه السلام بنا به قول مشهور در 11 ذي القعده 148 هجري قمري و در مدينه به دنيا آمده اند. پدر آن حضرت امام موسي بن جعفر و مادرشان نجمه خاتون مي باشد. نجمه خاتون، در مورد ولادت آن حضرت گويد: هنگامي که فرزندم رضا را به دنيا آوردم، پدرش امام موسي‌كاظم عليه‌السلام به من فرمود: او را بگير و خوب نگهدار زيرا او بقيه‌الله در زمين است. تاريخ ولادت امام رضا عليه السلام گرچه برخي از مورخان و سيره‌نگاران تاريخ تولد آن حضرت را در يازدهم ذي الحجه سال 153 و برخي ديگر يازدهم ذي القعده سال 151 و يا سال 153 قمري ذكر كرده‌اند، وليكن معروف ومشهور ميان علما يازدهم ذي القعده سال 148 قمري، چند هفته پس از شهادت جدش امام جعفرصادق عليه‌السلام مي‌باشد مادر امام رضا عليه السلام مادر آن حضرت نجمه خاتون مي باشد. هشام بن احمد يکي از اصحاب حضرت امام موسي بن جعفر عليه السلام گويد: روزي حضرت به من فرمود: آيا کسي از طرف مغرب زمين آمده که بنده و کنيزي آورده باشد؟ گفتم: نه حضرت فرمود: چرا يک نفر آمده، بيا نزد او برويم، پس سوار شديم و رفتيم ديديم مردي از اهل مغرب تعدادي بَرده و کنيز آورده. حضرت به آن مرد فرمود: کنيزان خود را به ما نشان بده و او 9 کنيز نشان داد ولي حضرت هيچ کدام آنها را قبول نکرد و فرمود: به اينها حاجتي نيست، کنيز ديگري به ما عرضه کن. آن مرد گفت: ديگر ندارم. حضرت فرمود: چرا، کنيز ديگري هم نزد تو هست. آن مرد گفت: به خدا قسم فقط يک کنيز ديگر دارم که او مريض است. ولي هر چه کردند، او را نشان نداد. حضرت برگشتند و فردا دوباره مرا نزد او فرستادند و فرمودند: برو و به هر قيمتي که آن کنيز را مي فروشد، از او بخر! هشام ميگويد: من آمدم و صاحب کنيز، قيمتي براي آن کنيز تعيين کرد و گفت کمتر نميگيرم. من هم پول را دادم و آن کنيز را خريدم. آن مرد پرسيد: شخصي که ديروز همراه شما بود، کيست؟ گفتم: مردي از بني هاشم. گفت از کدام دسته؟ گفتم: از بزرگان بني هاشم. گفت: بيشتر بگو. گفتم: بيشتر نميدانم. گفت: پس بشنو تا برايت بگويم، من اين جاريه را از سرزمينهاي دور مغرب زمين خريدم، زني از اهل کتاب پرسيد: اين جاريه کيست که با تو ميبينم؟ گفتم: او را براي خودم خريده ام. آن زن گفت: اين کنيز هرگز سزاوار همچون تويي نيست بلکه او بايد در نزد بهترين فرد روي زمين باشد و به زودي از او پسري متولّد خواهد شد که شرق و غرب عالم به او ميگروند. هشام ميگويد: من آن جاريه را نزد حضرت موسي بن جعفر عليه السلام آوردم و چندي نگذشت که از آن جاريه حضرت علي بن موسي الرضا عليه السلام متولد شد.[?] از بعضي از روايات ظاهر ميشود که نجمه خاتون در ابتدا کنيز مادر حضرت موسي بن جعفر، حميده خاتون بود و بعدا حميده خاتون او را به آن حضرت بخشيد.[?] در روايتي به نقل از حميده خاتون آمده است: وقتي که نجمه سلام الله عليها به خانه ما راه يافت، پيامبر اسلام سلام الله عليه را در عالم خواب ديدم که به من فرمود: «اي حميده! نجمه را به پسرت موسي عليه‌السلام ببخش که بزودي بهترين فرد روي زمين، از او متولد ميشود.» من به اين دستور عمل کردم، و نجمه را به فرزندم بخشيدم و او هنگامي که نجمه رضا عليه السلام را به دنيا آورد او را طاهره ناميد با توجه به اين روايات به نظر مي‌رسد نجمه در ابتدا به عنوان کنيزي براي حميده خاتون مادر امام کاظم عليه السلام خريداري شده بود. شايد به اين دليل که آن بانو مدتي در نزد مادر آن حضرت که از نظر دانش، پرهيزگاري و ايمان، بر همه ي زنان عصر خود پيشي داشت و در مواردي امام صادق عليه السلام تعليم زنان را به او ارجاع مي داد، به مسائل مختلف اسلامي و مسائل زناشويي آشنا گردد. روايت شده است که حميده خاتون به فرزند گرامي خود، حضرت موسي بن جعفر، عرض کرد: «پسرم، تکتم (نجمه) كنيزيست كه من تا بحال كنيزى بهتر از او نديدهام و شك و شبهه ندارم كه اگر نسلى از براى او باشد بزودى خدا آن را ظاهر كند. و من او را بتو بخشيدم، پس سفارش كن نيكى كنند به او ولادت امام رضا عليه السلام نجمه خاتون، در حديثي گويد : هنگامي فرزندم رضا را به دنيا آوردم، پدرش امام موسي‌كاظم عليه‌السلام به من فرمود: او را بگير و خوب نگهدار زيرا او بقيه‌الله در زمين است. شايان ذكر است كه از ميان امامان معصوم عليهم‌السلام، چهار تن از آنان به نام "علي" ناميده شده‌اند و آنان عبارتند از امام اول (علي بن ابي‌طالب عليه‌السلام)، امام چهارم (علي بن الحسين عليه‌السلام)، امام هشتم (علي بن موسي الرضا عليه‌السلام) و امام دهم (علي‌النقي بن محمدتقي عليه‌السلام). كنيه آن حضرت، ابوالحسن است و چون كنيه امام موسي بن جعفر عليه‌السلام نيز ابوالحسن بود، كنيه امام رضا عليه‌السلام را ابوالحسن ثاني مي‌گويند. لقب‌هاي شريفش عبارتند از: رضا، صابر، رضي، وفي، فاضل و صديق. اما لقب "رضا" شهرت بيشتري دارد و آن حضرت را از اين جهت "رضا" ناميدند كه پسنديده خدا در آسمان و مورد خرسندي رسول خدا صلي الله عليه و آله و ائمه اطهار عليهم‌السلام در زمين بود و دوستان و دشمنان به اتفاق از وي خشنود و راضي بودند. پيشگويي ولادت امام رضا عليه السلام توسط ائمه عليهم السلام تولد امام رضا عليه‌السلام را برخي از معصومان پيش از وي، پيشگويي كرده و به آن بشارت داده بودند. از امام صادق عليه‌السلام در اين باره احاديث چندي وارد شده است. از جمله عبدالله بن فضل هاشمي روايت كرد: مردي از اهالي طوس در محضر امام جعفرصادق عليه‌السلام نشسته بود و آن حضرت به وي فرمود: بزودي از صلب فرزندم موسي، مردي به دنيا مي‌آيد كه مورد خشنودي خداوند سبحان در آسمان و خرسندي بندگانش در زمين خواهد بود. در سرزمين شما از روي ستم و دشمني مسموم و كشته مي‌گردد و در همان جا غريبانه به خاك سپرده مي شود. آگاه باش! هر كسي وي را در غربتش زيارت كند و بداند كه او امام و پيشواي شيعيان پس از پدرش بوده و از جانب خداوند متعال مفترض الطاعه مي‌باشد، همانند كسي است كه رسول خدا صلي الله عليه و آله را زيارت كرده باشد امامت و شهادت امام رضا عليه السلام امام رضا عليه‌السلام در 35 سالگي پس از شهادت پدرش امام موسي‌كاظم عليه‌السلام به مقام امامت شيعيان نايل آمد و در 55 سالگي در خلافت مأمون عباسي و با توطئه وي در خراسان مسموم و در صفر سال 203 قمري به شهادت رسيد.